Thời gian qua, cơ quan chức năng tỉnh Quảng Nam nhận được đơn tố cáo việc ban lãnh đạo Cty Cổ phần Khoáng sản Đất Quảng Chu Lai (viết tắt: Cty ĐQCL) tại H. Núi Thành (Quảng Nam) có dấu hiệu buôn lậu và gian lận thương mại trong việc xuất titan ra nước ngoài. Vụ việc đã được các cơ quan có thẩm quyền vào cuộc xác minh,  nhưng đến nay khâu xử lý kéo dài, nhiều vấn đề chưa được làm rõ…

Tàu Dong Shun chở 4.400 tấn titan có dấu hiệu vi phạm pháp luật.

Ngày 16-8, P.V Báo Công an TP Đà Nẵng đến Chi cục Hải quan Cảng Kỳ Hà (tại H. Núi Thành, Quảng Nam) để tìm hiểu vụ việc liên quan đến nghi vấn Cty ĐQCL buôn lậu và gian lận thương mại. Trao đổi với chúng tôi, ông Phan Văn Phú- Chi cục Phó Chi cục Hải quan Cảng Kỳ Hà (viết tắt: CCHQCKH) cho biết: Ngày 30-6-2017, CCHQCKH nhận được văn bản của Cty ĐQCL đề nghị cho tập kết titan xuống Cảng Kỳ Hà để làm thủ tục mở tờ khai hải quan xuất hàng đi Trung Quốc. Đến ngày 3-7, doanh nghiệp và CCHQCKH lấy mẫu đưa đi giám định hàm lượng tại Cty CP Giám định hàng hóa xuất nhập khẩu Toàn Cầu (Đà Nẵng). Sau khi có Chứng thư giám định hàm lượng đạt tiêu chuẩn, lô hàng có giấy phép... CCHQCKH cho bốc 4.960 tấn titan lên tàu Dong Shun (quốc tịch Panama).

Trong khi bốc hàng lên tàu thì Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) có điện fax yêu cầu CCHQCKH dừng làm thủ tục lô hàng trên và Đội 7- Điều tra hình sự (Tổng cục Hải quan) vào làm rõ. Đội 7 cùng Cty ĐQCL và các cơ quan liên quan lấy mẫu titan đưa vào TP HCM giám định, kết quả cho thấy hàm lượng titan không đạt tiêu chuẩn xuất khẩu nên Đội 7 yêu cầu chưa thông quan lô hàng, chờ xử lý. Trong thời gian này, CCHQCKH, Cảng vụ Kỳ Hà và Đội 7 thống nhất đưa tàu Dong Shun ra ngoài vị trí phao số 0 và lực lượng hải quan, biên phòng luôn giám sát chặt chẽ tàu.

Vào lúc 22 giờ 30 ngày 8-7, Bộ tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 2 phối hợp với Cục Phòng chống tội phạm buôn lậu (C74-Bộ Công an) kiểm tra tàu Dong Shun tại phao số 0 Cảng Kỳ Hà. Lúc này tàu Dong Shun chứa hơn 4.400 tấn quặng titan nhưng không có giấy tờ hợp pháp nên bị lập biên bản tạm giữ phương tiện và tang vật để xác minh.  Kết quả điều tra của Vùng cảnh sát biển 2 và các cơ quan liên quan cho thấy có 1.115 tấn titan trong hồ sơ xuất khẩu không rõ nguồn gốc theo đúng giấy phép của Bộ Công Thương cấp, không phải là hàng hóa tồn kho của Cty ĐQCL, nên lập biên bản vi phạm hành chính.

Trong quá trình phối hợp, các đơn vị liên ngành gồm C74, Biên phòng Quảng Nam, Vùng cảnh sát biển 2, CCHQCKH... làm việc với Cty ĐQCL về lô hàng trên và đề nghị chưa cho xuất khẩu vì nghi không rõ nguồn gốc, xuất xứ hợp pháp... Ông Phú cho biết, nếu lô hàng không đạt chuẩn, CCHQCKH sẽ xử phạt vi phạm hành chính đối với Cty ĐQCL về hành vi trình kết quả giám định hàng hóa không đạt chuẩn và 1.115 tấn titan không rõ nguồn gốc và không cho xuất khẩu lô hàng này nữa.

Do không thống nhất với kết quả giám định hàm lượng titan, ngày 7-8, Cty ĐQCL đề nghị cho lấy mẫu đưa đến Trung tâm Đo lường chất lượng KV2 (Đà Nẵng) tiếp tục giám định. Đến ngày 15-8, Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo lường chất lượng khu vực 2 (Đà Nẵng) có Công văn số 490/TT2-K5 trả lời kết quả cho Cty ĐQCL về đề nghị cung cấp Vilas của phòng thử nghiệm,  trong đó khẳng định phòng thử nghiệm thực hiện đầy đủ các nội dung liên quan đến đảm bảo chất lượng phép thử đối với chỉ tiêu này theo yêu cầu của Tiêu chuẩn ISO/IEC 17052 và Trung tâm chịu trách nhiệm về kết quả thử nghiệm và giám định đã được công bố.

Công văn của VP Chính phủ chuyển đơn tố giác hành vi gian lận thương mại, xuất khẩu hàng lậu đến Ban Chỉ đạo 389 quốc gia kiểm tra làm rõ vụ việc xảy ra tại Cảng Kỳ Hà.

Chiều 15-8, các đơn vị gồm: Vùng Cảnh sát biển 2, Biên phòng Quảng Nam, CCHQCKH, Cảng vụ Kỳ Hà họp và thống nhất ra thông báo yêu cầu Cty ĐQCL bốc hàng vào bãi chứa của Cảng Kỳ Hà, nhằm giải phóng chi phí thuê tàu vận chuyển,  nhưng đến nay tàu vẫn chưa vào cảng Kỳ Hà trả hàng. Ông Đoàn Đình Nhi- Chi cục trưởng CCHQCKH giải thích thêm, hiện nay đối tác nước ngoài đã thông báo từ chối nhận lô hàng titan nói trên do quá chậm trễ. Hải quan đã làm hết trách nhiệm, đúng quy trình và không thấy dấu hiệu buôn lậu trong vụ việc này... 

Tuy nhiên, theo nhận định của các chuyên gia pháp lý, đây là hành vi gian lận thương mại, xuất hàng lậu thông qua việc tiếp tay của đơn vị giám định hàng hóa; cần phải được khởi tố điều tra để làm rõ trách nhiệm của từng đơn vị, cá nhân liên đới. Liên quan đến vụ việc này, ngày 16-8, Văn phòng Chính phủ có Văn bản số 8645/VPCP-VI chuyển đơn tố cáo của ông Nguyễn Thượng Đắt- Phó Chủ tịch Hiệp hội titan Việt Nam, Chủ tịch HĐQT Cty ĐQCL đến Bộ Tài chính- Cơ quan Thường trực Ban chỉ đạo 389 để chỉ đạo xử lý theo quy định của pháp luật.

Dư luận đang trông chờ một kết quả xử lý nghiêm minh của pháp luật, nhằm đấu tranh, ngăn chặn tình trạng buôn lậu và gian lận thương mại trong tình hình hiện nay.

HỒNG THANH